قطره چکان یا دریپر چیست؟

قطره چکان و انواع آن

قطره چکان گسیلنده کوچکی است که از پلاستیک‌های با کیفیت ساخته می‌شود. قطره چکان بر روی لوله‌های پلی اتیلن نرم در فواصل مناسب نصب می‌گردد. آب با فشار تقریبا یک بار وارد قطره چکان شده و در فشار صفر به شکل قطرات پیوسته و با دبی کم در حدود ۱ تا ۲۴ لیتر در ساعت از قطره چکان خارج می‌شود.
قطره چکان بر اساس روش کاهش انرژی فشاری به دو گروه اصلی زیر طبقه بندی می‌شود :

– قطره چکان روزنه‌ای با سطح مقطع جریان ۰.۲ تا ۰.۳۵ میلی متر مربع.

– قطره چکان طولانی مسیر، با سطح مقطع نسبتا بزرگتر از ۱ تا ۴.۵ میلی متر مربع.

هر دو نوع قطره چکان با مکانیسم‌ها و اصول عملکرد متفاوتی ساخته می‌شوند.
قطره چکان همچنین بر اساس نوع اتصال به لترال به دو گروه طبقه بندی می‌شوند:

– قطره چکان ( دریپر ) روی خط ؛ یعنی به کمک پانچ بر روی دیواره‌ی لوله نصب می‌شوند و قطره چکان در خط که برای تعبیه قطره چکان به کمک دست یا دستگاه، لوله باید بریده شود.

از مهم‌ترین معضلات قطره چکان ( دریپر )، گرفتگی قطره چکان می باشد. برای رفع گرفتگی قطره چکان باید سیستم آبیاری قطره‌ای را اسید شویی کرد. هدف از اسیدشویی، کاهش گرفتگی قطره چکان‌ها در آب‌هایی است که دارای مقدار زیادی کربنات کلسیم و منیزیم است. همچنین از اهداف دیگر اسید شویی، کاهش مقدار اسیدیته (PH) آب به منظور افزایش کارایی کلرزنی می باشد.
استفاده از آبیاری قطره ای برای آبیاری باغات در دنیا گسترش و تکامل زیادی یافته است. به طور مثال در خاک های لومی، برای درختان میوه مانند هلو، شلیل، گلابی، بادام و زردآلو تعداد ۴ تا ۶ عدد قطره چکان کفایت می کند. در حالیکه برای درختانی مانند گردو که دارای تاج بزرگ می باشند، ممکن است ۸ تا ۱۰ عدد قطره چکان مورد نیاز باشد.

در بعضی از باغات که با استفاده از یک ردیف قطره چکان، نوار مرطوب در مسیر درختان ایجاد می شود،. باغداران در طول فصل آبیاری، لوله های فرعی را در دو طرف ردیف درختان جابجا می‌کنند.این کار، مخصوصا در مناطق خشک باعث صدمه دیدن درختان خواهد شد، زیرا با تغییر محل قطره چکان ها و خشک شدن.خاک محل قبلی آن ها، تعدادی از ریشه های درختان با تنش کم آبی مواجه شده و خشک می شوند. از طرف دیگر، در محل جدید قطره چکان به علت مرطوب شدن خاک، ریشه های جدید تولید می شود که با صرف انرژی همراه است. لذا تغییر محل لوله کار درستی نمی باشد.
بهترین حالت آرایش قطره چکان که می تواند پایداری و رشد مناسب درخت را به همراه داشته باشد، آرایشی است که مساحت خیس شده متقارنی نسبت به تنه درخت ایجاد کند.قطره چکانهای آبیاری قطره ای

در انتخاب قطره چکان‌ها باید به چه مواردی دقت کنیم ؟

انتخاب قطره چکان مناسب یکی از حساس‌ترین مراحل در طراحی یک سیستم آبیاری قطره‌ای محسوب می شود. انتخاب قطره چکان ها معمولا به صورت آزمون و خطا انجام می شود .و نیازمند تجربه می باشد و نمی توان یک دستورالعمل کلی در مورد آن نوشت و حتی گاهی مجبور به تغییر قطره چکان انتخاب شده هم میشویم.
در انتخاب یک قطره چکان باید به مواردی توجه نمود که در زیر آمده است:

– دامنه تغییرات دبی با توجه به حدود تغییرات ساخت

– رابطه دبی – فشار قطره چکان که توسط شرکت سازنده ارایه می شود.

– توان معادله دبی – فشار

– دامنه مناسب فشار کارکرد

– حساسیت به گرفتگی که بهتر است قطره چکان هایی انتخاب شوند که دارای خاصیت خود شویندگی باشند همچنین برای مطالعه بیشتر می توانید مقاله چگونه قطره_چکان گرفته خود را باز کنیم را مطالعه نمایید

– درصد سطح خیس شده.

– تغییرات مجاز فشار.

– سیستم تصفیه آب برای اطلاعات بیشتر مقاله برای گرفتگی‌های فیزیکی و بیولوژیکی از چه فیلترهایی استفاده کنیم را بخوانید.

– هزینه.

از بین عوامل فوق، درصد سطح خیس شده و حساسیت قطره چکان ها دو عامل مهم تر در انتخاب قطره چکان مناسب می باشند.
همچنین انتخاب یک قطره چکان (دریپر ) به عوامل دیگری مانند نوع خاک ، نیاز آبی گیاه ، دبی قطره چکان ، کیفیت آب و ناهمواری های زمین نیز بستگی دارد .

بعد از در نظر گرفتن این عوامل عامل مهم و عمدتا تاثیر گذار دیگر که باید بررسی شود هزینه های قطره چکان و همچنین خصوصیات قطره چکان بر روی هزینه های شبکه لوله و سیستم تصفیه آب است.
نکته دیگر در انتخاب یک قطره چکان ، تامین نیاز آبی گیاه است. نوع و تعداد قطره چکان ها باید به گونه ای باشد که ۳۳ تا ۶۶ درصد مقطع افقی خاک در منطقه فعال توسعه ریشه ها را خیس کند.قطره چکانهای آبیاری قطره ای

 

یک قطره چکان ها ایده آل باید دارای خصوصیات زیر باشد :

– بادوام

– هزینه پایین

– قابلیت کارکرد با دبی نسبتا پایین به طوریکه برای همه قطره چکان ها با وجود تغییرات در ساخت ، اختلاف فشار مورد انتظار در اثر افت اصطکاک و اختلاف ارتفاع و تغییرات ناشی از درجه حرارت آب، تقریبا ثابت باشد.

– مجرای آن نسبتا بزرگ و خود شوینده باشد تا مانع از گرفتگی شود.

انتخاب قطره چکان معمولا به طریق زیر و بصورت قدم به قدم انجام می‌گیرد :
۱- نوع کلی قطره چکان مناسب با شرایط آب، خاک و گیاه انتخاب می شود.

۲- از بین قطره چکان‌های نوع کلی ، قطره چکان‌هایی که با دبی ، فاصله و سایر عوامل طراحی از جمله مساحت خیس شده همخوانی بیشتر دارد انتخاب می‌شود.

۳- متوسط دبی قطره چکان و متوسط فشار لازم مشخص می‌گردد.

برای گیاه‌های خود چه تعداد قطره چکان انتخاب کنیم ؟

با توجه به نوع ، اندازه و سن گیاهان خود، آرایش ها و تعداد های مختلف از قطره چکان ها را باید انتخاب کنیم. برای گیاهان یکساله که نیاز به ایجاد یک نوار مرطوب در طول ردیف کشت دارند آرایش مستقیم یک ردیفه کارایی زیادی دارد. این آرایش برای وضعیتی که فاصله بین درختها بیش از ۳ متر باشد، توصیه نمی گردد.

آرایش قطره چکان های چند شاخه ای، حلقوی و زیکزاکی در آبیاری باغات کاربرد دارد. آرایش مستقیم دو ردیفه در باغ های قدیمی که درختها سن زیادی دارند استفاده می شود. در یک سیستم آبیاری قطره ای که صحیح باشد، بایستی پیازهای رطوبتی قطره چکان ها همپوشانی داشته باشند. بدین منظور فاصله بین قطره چکان ها را ۸۰ درصد قطر خیس شده در عمق ۱۵ تا ۳۰ سانتی متری از سطح خاک در نظر می گیرند. تعداد قطره چکان ها برای هر درخت را می توان با آزمون و خطا انتخاب کرد. اما به طور کلی جدول زیر می تواند ما را در تعیین اولیه تعداد قطره چکان ها یاری برساند

قطره چکان روی خط یا داخل خط ؟

در برخی سیستم های آبیاری قطره ای ، مانند لوله های تراوا یا لوله های دریپر دار ، قطره چکان خود بخشی از لوله فرعی می باشد اما در اکثر موارد قطره چکان جز جداگانه ای بوده. که می بایست به لوله فرعی متصل شود. روش اتصال قطره چکان به لوله فرعی اثر زیادی بر عملکرد هیدرولیکی سیستم آبیاری دارد. در این رابطه در قطره چکان های خارج از مسیر ( online emitter ) بخشی از جریان عبوری از لوله فرعی منحرف شده و از قطره چکان خارج می شود.

برای این منظور لوله فرعی توسط مته یا وسیله دیگر سوراخ شده. و قسمت انتهایی و دندانه دار قطره چکان ( barb ) که به آن تیزه قطره چکان گفته می‌شود. به جدار لوله فرو برده می‌شود. معمولا دندانه‌های تعبیه شده در این قسمت اصطکاک زیادی تولید کرده. و مانع از جدا شدن یا بیرون آمدن آن از بدنه لوله فرعی می شود. برخی دیگر از قطره چکان ها مستقیما در مسیر جریان آب در داخل لوله فزعی قرار می گیرند. قطره چکان از دو طرف به لوله فرعی متصل می گردد ( in-line emitter ).
در هر حال عملکرد هیدرولیکی قطره چکان چه از نوعی می باشد. که در مسیر جریان قرار گیرد و چه انواعی که خارج مسیر جریان کار گذاشته شوند متاثر از طراحی قطره چکان ، نوع ساخت و موادی است.

که در آن بکار برده شده است. نکته ای که در این مورد باید بخاطر داشتاین است که عملکرد اکثر قطره چکان ها مطابق آنچه در کاتالوگ کارخانه جات سازنده آمده است نمی باشد. حتی ممکن است عملکرد آنها مطابق نوع طبقه بندی نیز نباشد.

مثلا یک قطره چکان با جریان ورقه ای ممکن است در عمل در اثر افزایش فشار و تغییرات دما به صورت جریان آشفته کار کند. و یا برخی قطره چکانهای با جریان آشفته به دلیل کوچک شدن. مجرای عبور آب به صورت انواع روزنه ای عمل نمایند. لذا مهندسان در طراحی این سیستم ها باید همواره ضریبی را برای اینگونه انعطافها در نظر داشته باشند.

هفت دستورالعمل نگهداری از قطره چکان ها
کاهش نزولات جوی و بالطبع پایین رفتن سطح آب های زیرزمینی. در ایران از معضلات اساسی بخش کشاورزی است .با توجه به این وضعیت بهترین راه حل برای رفع این مشکل چه می تواند باشد؟

مناسب ترین سیستم آبیاری چه سیستمی است؟

چگونه بایستی مصرف آب در مزارع را به حداقل برسانیم؟
یکی از بهترین شیوه های مصرف آب کمتر ، استفاده از سیستم های آبیاری قطره ای است .

آشنایی با استفاده صحیح از سیستم آبیاری قطره ای ، باعث می شود هزینه نگهداری سیستم به حداقل رسیده و آب کافی ، به اندازه و به موقع به گیاه برسد . در این صورت حداکثر تولید با حداقل آب مصرفی به دست خواهد آمد .قطره چکانهای آبیاری قطره ای

تعریف آبیاری قطره ای :
آبیاری قطره ای از نظر کلی ، به معنای رساندن تدریجی ولی پیوسته آب و مواد غذایی به گیاه است. ، به صورتی که همیشه رطوبت لازم و مواد مورد نیاز در خاک وجود داشته باشد و در اختیار گیاه قرار گیرد . قطره چکان ها در سیستم آبیاری قطره ای به نوعی خط حمله می باشند. و اگر از آنها به درستی محافظت نشود. راندمان کل سیستم را پایین و حتی موجب خسارات فراوانی به گیاهان می شوند. ما در اینجا هفت دستورالعمل را آماده نموده ایم. تا شما را در نگهداری از قطره چکان ها یاری رسانند.

۱- کنترل قطره چکان ها از نظر گرفتگی روزنه ها مهم ترین کاری است. که باید در طول کار سیستم انجام شود . دبی قطره چکان ها می بایست مرتبا بررسی شود .

۲- چنانچه در طول لترال (لوله های پای درخت) یک قطره چکان گرفته شود ، آن قطره چکان را تعویض کنید ، ولی چنانچه تعداد بیشتری قطره چکان مسدود باشد علت را باید از ابتدای لترال بررسی نمود .

۳- جهت کاهش تشکیل رسوب آهن در قطره چکان ها ، اسید سولفوریک به آب آبیاری اضافه نمایید .

۴- در صورتی که خطر انسداد قطره چکان ها یا لوله ها توسط موجودات زنده. مانند جلبک ، قارچ و باکتری می باشد ، بایستی با عمل کلرزنی آن ها را از بین برد .

۵- جهت توزیع یکنواخت فشار در سیستم و بالطبع آبدهی یکسان قطره چکان ها. ، ضروری است از قطره چکان های تنظیم کننده ی فشار استفاده شود .

۶- در خلال آبیاری قطره ای .، نمک ها در زیر سطح خیس شده خاک توسط قطره چکان ، تجمع می یابند . بعد از این فرایند و هنگامی که باران می بارد نمک ها به محیط ریشه وارد شده و باعث شور شدن آن می شود . برای جلوگیری از این موضوع با شروع بارندگی می بایست سیستم را روشن نمود تا نمک ها وارد محیط ریشه نشوند .

۷- معمول‌ترین اسید‌هایی که برای رفع رسوبات مورد استفاده قرار می گیرند. عبارتند از اسید کلریدریک ، اسید فسفریک و اسید سولفوریک . از این میان اسید کلریدریک به دلیل مسمومیتی که برای گیاه ایجاد می‌کند. و اسید فسفریک به دلیل به هم زدن موازنه غذایی گیاه کمتر استفاده می‌شوند و بنابراین اسید سولفوریک به دلیل محدودیت کمتری که دارد مناسب ترین اسید برای اسید شویی است .